Het overnemen van een familiebedrijf verschilt zakelijk niet veel van de overname van een niet-familiebedrijf. Het doorloopt dezelfde fases. Echter, de dynamiek binnen een familiebedrijf kan ingewikkelder zijn. Het is een bijzonder traject dat verder gaat dan puur zakelijke relaties – de banden reiken tot ver buiten de kantoordeuren. Daarom is het extra belangrijk dat de overname zorgvuldig gebeurt.
De cruciale vragen van de overname
Er is een groot verschil in overname binnen de familie of overname aan derden. Een familiebedrijf kenmerkt zich door aspecten als “intern gericht” en “levenslang lidmaatschap”, terwijl een bedrijvensfeer meer zakelijk, extern en prestatiegericht is. Met name het overdragen aan een familielid kan gepaard gaan met spanningen tussen familieleden.
Het is daarom belangrijk om in de beginfase van de overname stil te staan bij een aantal vragen:
- Hoe cruciaal is het dat het bedrijf in familiebezit blijft?
- Is er een geschikte opvolger in de familie?
- Zou een externe partij misschien beter zijn voor het bedrijf?
- Hoe wordt het eigendom verdeeld? Onder alle kinderen of enkel de opvolger?
- Hoe wordt harmonie in de familie behouden en hoe voorkom je onnodige spanningen?
Belangrijke overwegingen bij de overdracht
Het is belangrijk om op verschillende momenten tijdens de overdracht stil te staan bij bepaalde aandachtspunten:
- Emoties kunnen hoog oplopen. Let op voor wat we ‘familieblindheid’ noemen.
- Beoordeel zorgvuldig of de beoogde opvolger de benodigde kwaliteiten heeft. Overweeg eventueel een ondernemerschapstest.
- Blijf open voor potentiële kandidaten van buiten de familie.
Gefaseerde overdracht: de overgang gemakkelijker maken
Bij een familieoverdracht kan het nuttig zijn om te kiezen voor een gefaseerde overgang. Dit houdt in dat je geleidelijk meer verantwoordelijkheden overdraagt aan de opvolger. Dit stelt iedereen in staat om zich voor te bereiden op hun toekomstige taken. Het is essentieel dat de opvolger een ondernemingsplan opstelt waarin hij zijn visie op de strategie en voortgang van het bedrijf uiteenzet. Dit plan zal dienen als basis voor een eventuele financieringsaanvraag.
Schenken of erven: De fiscale kwestie
Overweeg je om jouw bedrijf te schenken of te laten erven? De ontvanger moet schenk- of erfbelasting betalen over de waarde van het bedrijf. Indien de ontvanger de onderneming wil voortzetten, kan hij gebruik maken van de bedrijfsopvolgingsregeling. Dit kan leiden tot minder of zelfs geen belasting.
Hoe dan ook moet er een overnamesom op tafel komen die passend is. De ondernemer moet een reële kans krijgen om de onderneming voort te zetten. Maar er moet ook zakelijk gehandeld worden; tegen bevoordeling voor de familie en voor de ficus.
Een familiebedrijfsoverdracht is een complex proces met vele variabelen. Naast de zakelijke aspecten zijn de familiebanden en emotionele overwegingen net zo belangrijk. Zorgvuldigheid is hier de sleutel.
Blijf communiceren
Bij een bedrijfsopvolging binnen de familie is openheid en goede communicatie van groot belang. Openheid is het beste middel om de relaties tussen het gezin, de familie en het bedrijf zuiver te houden. Zeker wanneer er meer familieleden zijn die zich als opvolger zien dan je verwacht.
