Veel gestelde vragen IOB

Veelgestelde vragen: Individueel Ontwikkelbudget (IOB)

Onderdeel van het cao-akkoord uit 2018 is de introductie van een individueel ontwikkelbudget. Die cao-afspraak is per 1 oktober 2020 ingegaan.  Het is de volgende stap in verdere modernisering van arbeidsvoorwaarden. Het ontwikkelbudget past bij de retailtransitie en bij het beleid van de overheid om als werknemer actief bezig te zijn met duurzame inzetbaarheid voor werkgevers.

Wij hebben de veel gestelde vragen over het IOB op een rij gezet:

Voorwaarden

Geldt de invoering van het individueel ontwikkelbudget (IOB) voor alle medewerkers?
Nee, alleen voor medewerkers die op 31 december één jaar in dienst zijn en minimaal 16 uur per week werken. Uitzendkrachten, weekendhulpen en vakantiekrachten zijn ook uitgezonderd van deze arbeidsvoorwaarde. Als een medewerker pas in de loop van 2021een jaar in dienst is, heeft hij geen recht op IOB. 

Is meedoen aan het Individueel Ontwikkelbudget (IOB), oftewel de leerrekening, verplicht?
Ja, dit is een arbeidsvoorwaarde die onderdeel is van de cao sinds het cao akkoord van juni 2018 en ook in de cao geldend van 1 januari 2021 tot en met 30 juni 2022 is opgenomen. Als de cao door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid algemeen verbindend is verklaard geldt deze voor alle werkgevers en werknemers in de sector.

Mijn medewerker werkt hier wel een jaar, maar is nog niet in vaste dienst, moet ik dan toch IOB afdragen?
Ja, het type contract speelt geen rol. Bepalend zijn alleen de indiensttredingsdatum (minimaal een jaar in dienst van het voorafgaande jaar (in 2021 is dit 31-12-2020 en in 2022 is dit 31-12-2021.) en het aantal overeengekomen uren, te weten 16 uur of meer. Uitzendkrachten, weekendhulpen en vakantiekrachten zijn ook uitgezonderd van deze arbeidsvoorwaarde.

Mijn medewerker bereikt in 2022 de AOW-gerechtigde leeftijd. Moet ik voor deze medewerker een IOB regelen?
Hier is bij de cao-afspraken een uitzondering voor gemaakt. Bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd van de medewerker wordt het niet gebruikte budget onmiddellijk teruggestort aan de werkgever. Daarnaast geldt dat voor medewerkers van 60 jaar en ouder die schriftelijk aangeven geen prijs te stellen op IOB, ook geen budget hoeft te worden afgedragen.  

Wat gebeurt er als mijn medewerker in de loop van 2022 een jaar in dienst is?
Er is één moment bepaald om vast te stellen of de medewerker in aanmerking komt voor het Individueel Ontwikkelbudget en dat is 31 december van het voorafgaande jaar (in 2021 is dit 31-12-2020 en in 2022 is dit 31-12-2021.). Dit betekent dat er geen recht is op het Individueel Ontwikkelbudget als een medewerker pas in de loop van 2022 één jaar in dienst is. 

Hoe zit het precies met die 16 uur per week?
Het gaat om wat er in de arbeidsovereenkomst staat. Als daarin een dienstverband van minimaal 16 uur per week staat, heeft de medewerker recht op IOB, als hij in 2021 op 31 december 2020 en in 2022 op 31-12-2021 minimaal een jaar in dienst is. Bij een min-max-contract is het gemiddelde aantal uren bepalend: 12-20 uur leidt bijvoorbeeld tot een gemiddelde van 16 uur. Als een medewerker die op 31 december 2020 minimaal een jaar in dienst is in de loop van 2021 een contract voor minimaal 16 uur per week krijgt, heeft hij recht op IOB. Hetzelfde geldt voor een medewerker die op 31 december 2021 minimaal een jaar in dienst is en in de loop van 2022 een contract voor 16 uur per week krijgt. Iemand die IOB ontvangt, maar in de loop van 2021 of 2022 een contract van minder dan 16 uur per week krijgt, heeft dan geen recht meer op het IOB.

Wat als ik besluit niet mee te doen aan het IOB en geen afdracht doe aan De Leerrekening? 
Omdat het Individueel Ontwikkelbudget in de cao is afgesproken en u onder de cao valt, kunnen uw medewerkers uiteindelijk afdwingen dat u dit alsnog doet. Wat dat betreft is het vergelijkbaar met een situatie wanneer u een in de cao afgesproken en dus verplichte loonsverhoging niet geeft.

Het budget

Hoeveel moet ik afdragen per medewerker?
Het opleidingsbudget bedraagt € 12,50 per maand. De inning zal maandelijks plaatsvinden vanaf 1 januari 2021. Omdat de afspraak over het IOB op 1 oktober 2020 is ingegaan, krijg je als werkgever ook begin januari 2021 de eerste, uitgestelde factuur, die een optelsom zal zijn van de maanden oktober t/m december.

Kunnen werkgevers en medewerkers het budget aanvullen door een extra storting te doen? Zo ja, hoe dan?
Ja, dat is mogelijk. Medewerkers kunnen zelf bijbetalen met bekende online betaalmiddelen als iDeal en creditcard. Medewerkers kunnen ook een aanvraag doen om het budget aan te laten vullen vanuit andere bronnen, zoals door de werkgever. In principe hoeft de medewerker niet met de werkgever te overleggen over de keuze van de opleiding die hij wil volgen, maar als de werkgever bijdraagt heft de werknemer vanzelfsprekend wel de anonimiteit van de aanvraag op.

Mag er worden “gespaard”? Ik zie dat het budget binnen 5 jaar moet worden opgemaakt, anders wordt deze teruggestort aan de werkgever. Maar blijft de werknemer hier dan wel of geen recht op hebben, na 5 jaar?
Het budget mag worden gespaard gedurende een periode van 5 jaar. Het budget wordt in volgorde van storting opgenomen. Na 5 jaar vervalt het ongebruikt budget uit het eerste jaar terug aan de werkgever.

Wat gebeurt er als mijn medewerker het budget niet gebruikt?
Het ontwikkelbudget dat na vijf jaar niet is gebruikt, valt terug aan de werkgever. Het is vanzelfsprekend de bedoeling dat het budget wel wordt benut voor ontwikkeling en opleiding.

Wat gebeurt er met het opgebouwde ontwikkelbudget van de medewerker bij uitdiensttreding? 
Het budget blijft ter beschikking van de medewerker. Mocht er recht zijn op een transitievergoeding, dan kan het gebruikte ontwikkelbudget voor een opleiding die bijdraagt aan de toekomstige arbeidsmarktpositie hiermee worden verrekend. Opleidingen die bijdragen aan de huidige arbeidsmarktpositie kunnen bij einde dienstverband niet worden verrekend met de transitievergoeding.

Hoe gaat de opbouw van het ontwikkelbudget als jouw medewerker van baan wisselt en wel binnen de branche blijft werken? Het opgebouwde budget blijft beschikbaar voor de medewerker na de overstap naar een andere baan. Medewerkers die recht hebben op IOB en van de ene werkgever overgaan naar een andere werkgever die onder de werkingssfeer van cao Retail Non-Food valt, hebben vanaf het moment van indiensttreding bij die werkgever recht op IOB. Er geldt dus geen wachttijd. Dit geldt pas voor overstappen die vanaf 1 oktober, het moment waarop het IOB ingaat, plaatsvinden. 

Ik moet bij vertrek van medewerkers ook al transitievergoeding betalen en die is ook bedoeld is om de inzetbaarheid van een medewerker groter te maken. Met het IOB erbij betaal ik dus twee keer? 
Het gebruikte budget van het IOB, of de leerrekening, mag worden verrekend met de transitievergoeding als dit budget is gebruikt voor een opleiding die bijdraagt aan de toekomstige arbeidsmarktpositie, waardoor je hiervoor niet twee keer betaalt. Opleidingen die bijdragen aan de huidige arbeidsmarktpositie kunnen bij einde dienstverband niet worden verrekend met de transitievergoeding.

Mag het hele opgebouwde IOB-tegoed met een transitievergoeding bij uitdiensttreding worden verrekend?
Nee, alleen gebruikt budget voor een opleiding die bijdraagt aan de toekomstige arbeidsmarktpositie mag worden verrekend met de transitievergoeding. Opleidingen die bijdragen aan de huidige arbeidsmarktpositie kunnen bij einde dienstverband niet worden verrekend met de transitievergoeding.

Indien een medewerker een voorschot verlangt om een cursus te volgen, kan hij/zij dit dan later terugvorderen? 
Het is niet mogelijk om een voorschot te ontvangen om een cursus te volgen. Medewerkers kunnen slechts het budget uitgeven wat ze hebben opgebouwd. Jij kunt er als werkgever bijvoorbeeld wel voor kiezen om zelf bij te storten, indien het opgebouwde budget niet toereikend is. De Leerrekening kan dit voorschot niet terugbetalen omdat zij geen zekerheid hebben over het feit hoelang een medewerker nog werkzaam bij jou blijft. 

Betaling

Hoe gaat de IOB-geldstroom lopen?
Op basis van de informatie uit de salarisadministratie weet De Leerrekening welke medewerkers recht hebben op een ontwikkelbudget. De Leerrekening stuurt hiervoor namens Stichting Derdengelden IOB maandelijks (of bij verloning per vier weken vierwekelijks) een factuur. Deze gelden worden veilig beheerd door de Stichting Derdengelden IOB, die door sociale partners wordt bestuurd. Als medewerkers gebruik maken van het budget, daalt het saldo. Bij gebruik is een fiscale toetsing inbegrepen, om oneigenlijk gebruik van het budget te voorkomen.

Wanneer wordt het IOB-geld geïnd/betaald/afgedragen?
Elke salarisperiode (maandelijks, 4-weken) wordt in het salarisadministratiepakket de berekening gemaakt wie er recht heeft op het budget. Op basis daarvan factureert De Leerrekening namens Stichting Derdengelden IOB elke periode het totaalbedrag, dat binnen 14 dagen dient te worden voldaan.

Wanneer is de eerste inning nu 1 oktober het IOB start?
Zoals eind juni aangegeven zal de regeling van het Individueel Ontwikkelbudget per 1 oktober 2020 ingaan i.p.v. 1 juli. Wanneer een medewerker de volledige maand oktober in dienst geweest is en voldoet aan de gestelde voorwaarden, heeft deze vanaf oktober voor de eerste keer recht op het budget. Eind november worden medewerkers per mail uitgenodigd om zich te registreren en toegang te krijgen tot het systeem. Dat gebeurt als de werkgever de aanmelding en definitieve aansluiting volledig heeft afgerond. Op verzoek van De Leerrekening namens Stichting Derdengelden IOB krijg je als werkgever pas begin januari 2021 de eerste, uitgestelde factuur, die een optelsom zal zijn van de maanden oktober t/m december.

Moet ik ook afdragen voor het IOB als ik op korte termijn mijn bedrijf ga beëindigen?
Ja, er zal tot einde dienstverband van de medewerkers, die recht hebben op het IOB, afgedragen dienen te worden. Dit is ook het geval als er maar één tot enkele maanden wordt afgedragen.

Opleidingen

Kunnen eigen opleidingen van onze organisatie worden toegevoegd? Interne opleidingen kunnen niet worden toegevoegd aan het aanbod. Sociale partners kunnen echter opleidingen toevoegen. Vanzelfsprekend ontvangen we graag via sociale partners suggesties wanneer het aanbod uitgebreid of verbeterd kan worden. De uitvoerder zal proactief zijn in het aansluiten van nieuwe partijen.

Is het mogelijk om interne opleidingen toe te voegen aan het IOB?  
Het is niet mogelijk om interne opleidingen toe te voegen aan het te kiezen assortiment. Dit zou enkel een mogelijkheid kunnen zijn indien deze cursussen generiek toepasbaar zijn voor de branche. Wat inhoudt dat ook medewerkers buiten het bedrijf deze opleidingen zouden kunnen volgen.

Welke opleidingen kunnen medewerkers kiezen?
De opleidingen die op het platform worden aangeboden en die fiscaal zijn toegestaan. Belangrijk is dat de opleidingen bijdragen aan de toekomstige positie van de medewerker op de arbeidsmarkt, waarbij opleidingen met een groot privékenmerk (hobby cursus) uitgesloten zijn.

Wie bepaalt welke opleiding wel of niet mag?
Dat wordt straks bepaald door het invullen van een zogenaamde fiscale toetsingsvragenlijst met 11 vragen. De opleiding mag namelijk fiscaal vrijgesteld worden vergoed als de te volgen opleiding bijdraagt aan de huidige of toekomstige arbeidsmarktpositie van de werknemer.

Hoe weet ik dat de opleidingen van mijn medewerkers fiscaal zijn vrijgesteld? Ik loop het risico tenslotte!
Via een vragenlijst aan de medewerker wordt op het online platform waar hij/zij opleidingen selecteert, getoetst of de medewerker het bruto bedrag van de opleiding netto mag besteden.

Welke opleidingen zijn fiscaal vrijgesteld? 
De opleidingen die bijdragen aan de huidige of toekomstige arbeidsmarktpositie van de werknemer zijn fiscaal vrijgesteld. Let op: dit geldt alleen voor het opleidingen aanbod van De Leerrekening. Daarnaast geldt dat opleidingen die bijdragen aan de huidige arbeidsmarktpositie van de medewerker bij het einde van het dienstverband niet verrekenbaar zijn met de transitievergoeding.

Hoe verhouden de Detex-opleidingen zich tot het IOB?  
Detex heeft een leerpad voor mode-adviseur opgesteld dat door medewerkers in het kader van het IOB gekozen kan worden. Ook heeft Detex uitgebreide cursussen, waarvan De Leerrekening in samenspraak met Detex bepaalde topics als avond- of dagopleiding aanbiedt in het IOB-aanbod. Uiteraard zijn dit slechts delen van die uitgebreidere cursussen.  

Praktische zaken

Waarvoor is het IOB potje bedoeld?
Het is bedoeld voor het volgen van opleidingen voor de ontwikkeling en loopbaan van de medewerker. Met het IOB worden werknemers gestimuleerd te investeren in persoonlijke en vakinhoudelijke ontwikkeling om zo hun positie op de arbeidsmarkt te verstevigen, nu en in de toekomst.

Hebben de recente ontwikkelingen omtrent het coronavirus nog invloed op de afdracht van het IOB?
Met de intrede van de coronacrisis werd met de bonden afgesproken om de start en de inning voor het eerste halfjaar van 2020 te verplaatsen naar 1 juli. Die datum wordt drie maanden later. Het IOB start nu dus pas op 1 oktober van dit jaar en belangrijk: over de eerste 9 maanden van 2020 wordt géén €12,50 per medewerker per maand geïnd! Dat levert per medewerker een besparing van 9 maanden afdracht op.

Is er al bekend of er een nieuw toetsmoment komt voor het IOB?  
Op dit moment wordt er per maand gekeken of medewerkers aan de voorwaarden voldoen wat betreft de uren-eis (16 uur of meer op contract). Wat betreft de eis dat medewerker 1 jaar of langer in dienst dient te zijn, geldt er op dit moment slechts één toetsmoment, te weten 31-12-2019. Bij de onderhandelingen over de nieuwe cao, die moet ingaan op 1 januari 2021, zal over toetsvariabelen en toetsmomenten worden gesproken. 

Is meedoen aan het Individueel Ontwikkelbudget (IOB) oftewel de leerrekening verplicht?
Ja, dit is een arbeidsvoorwaarde die onderdeel is van de cao sinds het cao akkoord van juni 2018 en ook in de cao geldend van 1 januari 2021 tot en met 30 juni 2022 is opgenomen. Als de cao door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid algemeen verbindend is verklaard geldt deze voor alle werkgevers en werknemers in de sector.

Hoe meld ik mij aan voor het IOB?
Meld je online aan via de Leerrekening. Na aanmelding ontvang je een uitnodiging om één keer een koppeling met het salarisadministratiepakket te maken en dan wordt de uitvoering van het IOB helemaal geautomatiseerd uitgevoerd. Dankzij die koppeling kloppen gebruikte gegevens altijd. Zodra je een uitnodiging voor de koppeling ontvangt ga je akkoord met een koppeling met jouw salarisadministratiepakket, de bijbehorende gebruikersovereenkomst en de verwerkingsovereenkomst. De aanmelding en koppeling moet voor 1 oktober 2020 volledig geregeld zijn. Het IOB geldt voor alle medewerkers die op 31-12-2020 minimaal een jaar in dienst zijn en minimaal 16 uur per week werken. Het budget geldt niet voor weekendhulpen, uitzend- en vakantiekrachten en directieleden. 

Wat wordt er van mij verwacht?
Het begint ermee dat je je online aanmeldt via De Leerrekening.  Op een later moment dien je akkoord te gaan met de koppeling met jouw salarisadministratiepakket en met de gebruikersovereenkomst en de bijbehorende verwerkersovereenkomst. Hierna is de werkgever gehouden tot betaling van de vergoeding aan De Leerrekening. Vanaf eind 2019 is het mogelijk om de koppeling met het salarisadministratiepakket te realiseren, waarna uitvoering volledig geautomatiseerd is geborgd. Vanzelfsprekend moedigen wij het aan als je medewerkers proactief informeert over het IOB budget, zodat ze hier actief mee aan de slag kunnen gaan.

Welke stappen moet jij zetten om het IOB goed te laten werken?
De deelname aan het IOB is voor u zo makkelijk mogelijk gemaakt. Met een éénmalige handeling zorgt de uitvoerder De Leerrekening voor een volledig geautomatiseerde uitvoering van het IOB. Het IOB is namelijk ingericht in de belangrijkste salarisadministratiepakketten en de uitvoerder De Leerrekening heeft koppelingen gemaakt met deze pakketten. Door een éénmalige koppeling te maken, wordt het IOB maandelijks toegekend aan die medewerkers die daar recht op hebben, waarbij de berekening hiervan plaats vindt in het eigen salarisadministratiepakket. Deze manier van werken zorgt ervoor dat alleen de medewerkers die recht hebben op het budget dit ook daadwerkelijk krijgen en zo zijn zaken als in- en uitdiensttreding op deze manier ook geborgd. Medewerkers die voor de eerste keer in de administratie voorkomen, ontvangen automatisch een uitnodiging om in te loggen op hun eigen leeromgeving.

Vanzelfsprekend is er rekening gehouden met alle aspecten omtrent veiligheid en privacy.

Welke salarispakketten zijn gekoppeld aan de leerrekening? En hoe werkt dat precies?
ADP, AFAS, RAET, Loket.nl, VISMA, Centric, Nmbrs, Unit4, SdWorx, Microloon, Loon Salaris, SalarFusion en BCS Delta zijn al gekoppeld. Mocht jij een ander salarisadministratiepakket hebben, dan kan een koppeling tot stand worden gebracht. Staat jouw pakket hier niet tussen, geef dit dan aan op het aanmeldformulier. De Leerrekening zorgt dan voor een koppeling.

Kan mijn salariskantoor worden gemachtigd om de aanmelding voor het IOB te verzorgen?  
Je kan ervoor kiezen om uw salariskantoor te machtigen om de aanmelding voor het IOB namens jou te regelen. Hiervoor neem je de volgende stappen:

  1. Je meldt je bij De Leerrekening aan en geeft een mailadres op. Aanmelden doet je hier
  2. Op dit mailadres ontvang je vervolgens de uitnodiging om het IOB in te richten voor de betreffende organisatie.
  3. De eerste stap van deze inrichting is het aanmaken van een account. Als mailadres wordt dan het adres gebruikt waar je de uitnodiging op ontvangen hebt. Je kan dan vervolgens zelf een wachtwoord aanmaken. Is het mailadres al bekend bij ons, dan wordt dit bedrijf na afronding van de inrichting toegevoegd aan jouw account.
  4. Vervolgens krijg je na de inrichting toegang tot jouw dashboard. Heb je dus al eerder een ander bedrijf onder dit account ingericht, dan wordt het betreffende bedrijf waarvoor u de inrichting afgerond heeft, toegevoegd aan uw account. Je kan dan via jouw dashboard ‘switchen’ van werkgever, om toegang te verkrijgen tot de juiste informatie.
  5. In jouw dashboard heb je ook nog de mogelijkheid om andere personen ‘medebeheerder’ te maken van uw bedrijf, bijvoorbeeld uw salariskantoor. Onder het kopje ‘instellingen’ kun je dan een naam en mailadres opgeven, waarna deze persoon een uitnodiging ontvangt om een account aan te maken. Na acceptatie kan de betreffende persoon ook inloggen en toegang krijgen tot de gegevens van het bedrijf. Heeft de uitgenodigde persoon al een account bij de Leerrekening (getoetst op het opgegeven emailadres), dan ziet de applicatie dat en krijgt de uitgenodigde persoon weer de mogelijkheid om het bedrijf toe te voegen aan uw account.

Voor verdere technische vragen verwijzen we je door naar werkgevers@deleerrekening.nl

Hoe weet ik welke medewerkers er meedoen aan het ontwikkelbudget?
Het platform dat de regeling faciliteert, biedt de mogelijkheid om inzage te krijgen in jouw medewerkers die van het budget gebruik maken.

Ik vind dat ik moet kunnen meedenken over de besteding van het IOB, hoe doe ik dat? 
Een begrijpelijke vraag. Hoe meer gestructureerd je het personeelsbeleid hebt ingericht, hoe meer natuurlijke momenten er zijn om opleiding, ontwikkeling en carrièrepad te bespreken. Denk aan functionerings-, voortgangs-, evaluatie- en beoordelingsgesprekken. Maar bedenk wel dat het een budget is van de medewerker zelf.

Wijziging per 1 april 2024

Moet ik per 1 april 2024 nog afdrachten doen aan de Leerrekening?
Per 1 april 2024 bouwt de medewerker maandelijks 1/12 van het ontwikkelbudget op bij de werkgever. De afdracht aan de Leerrekening stopt per deze datum. Het budget wordt vanaf die datum gereserveerd door de werkgever.

Wat gebeurt er met het tot 1 april 2024 via de Leerrekening opgebouwde budget?

Het vanaf 1 oktober 2020 tot en met 31 maart 2024 gestorte en reeds opgebouwde budget blijft ter beschikking van de medewerker.  Bij gebruikmaking van het IOB wordt het opgebouwde budget tot en met 31 maart 2024 als eerste besteed.

Hoe moet ik het opgebouwde budget registreren?

Je kunt ervoor kiezen een aparte registratie per medewerker bij te houden vanaf 1 april 2024, zodat je op elk moment kunt inzien wat het opgebouwde budget per medewerker is. Het is ook mogelijk om ervoor te kiezen het opgebouwde budget uit te rekenen op het moment dat de medewerker er gebruik van wil maken. Het is dan wel belangrijk een goede registratie bij te houden van de datum in dienst en het aantal gewerkte uren per medewerker.

Stopt de afdracht van het IOB via de Leerrekening automatisch of is hier nog actie voor vereist van de werkgever?

De afdracht wordt automatisch stopgezet per 1 april 2024 zonder dat de werkgever hiervoor iets hoeft te doen.

Advies nodig?

Staat jouw vraag over het IOB of de Leerrekening hier niet tussen? Neem dan contact met mij op, ik help je graag verder!

Contacteer de adviseur Bel ons
Barbara Geerlings

Barbara Geerlings

Beleidsadviseur werkgeverszaken

Ik wil graag lid worden

Leden kunnen altijd rekenen op juridisch en zakelijk advies op maat, zij krijgen toegang tot een groot bestand aan voorbeelddocumenten en contracten, trainingen en evenementen.